Het Schaap

Broeders, wij hebben gezocht naar een nieuw aspect van het Woord. Jarenlang hebben wij binnen de Orde geworsteld met de symbolen die ons zijn overgeleverd. Het als 'te christelijk' bestempelen was een manier om nieuwe betekenis te vinden. Ik wil daar een nieuwe, andere draai aan geven. Want voor sommigen voelde het Lam als een echo uit een religieus verleden, een dogma dat wrong met ons vrijdenkende, humanistische streven.

Maar nu nodig ik u uit om voorbij de dogmatische duiding te kijken, naar de universele dynamiek. Want wat zien wij werkelijk op dit Tableau? Wij zien de confrontatie tussen de Macht en de Onmacht.

De Vrijmetselarij leert ons bouwen. Wij hanteren de hamer, de beitel, de passer. Dat zijn instrumenten van de Wil en de Daadkracht. Maar in de graad van de Soeverein Prins, stuiten wij op een grens. Wij ontdekken dat wij de wereld niet kunnen helen door er harder op te slaan, of door haar scherper te meten.

Wij ontdekken dat het diepste geheim, het 'Verloren Woord', zich niet laat vinden in kracht... maar in kwetsbaarheid. Dat is nou ook de betekenis van het Schaap. Het is een universeel symbool voor alles in ons – en in de wereld – dat weerloos is. Het is de onschuld die dreigt vertrapt te worden door de laarzen van het 'gelijk' en de macht.

De christelijke mystiek noemt dit de incarntie: het Woord dat Vlees wordt. Het humanisme noemt dit compassie: de menselijkheid die zich ontfermt. In onze graad vallen deze twee samen in één fysieke handeling: het opnemen van het Schaap van het Tableau.

Op het moment dat de Herder voorover buigt, laat hij zijn pretentie van 'verhevenheid' varen. Hij daalt af. En wanneer hij dat kwetsbare 'iets' op zijn schouders neemt, dwingt de zwaarte van die last hem in een specifieke houding. Zijn armen kruisen zich. Hij wordt, letterlijk en figuurlijk, een drager.

Hier zien wij dat het Kruis neergezet wordt als een architectuur van het dragen. Het is geen martelwerktuig. De horizontale balk zijn de schouders die de ander stutten. De verticale balk is de mens die rechtop blijft staan onder de last van zijn verantwoordelijkheid.

Dit is de niet-dogmatische kern: Het Licht (Via Lucis) wordt gevonden door het zware en het verloren deel van het leven te dragen (Via Crucis).

Zo verzoent het Lam de humanist en de mysticus. Voor de humanist is dit de ultieme oproep tot broederschap: 'Ik ben verantwoordelijk voor de ander.' Voor de mysticus is dit de ultieme vereniging met het Goddelijke: 'God is daar waar de liefde zich offert.'

Laten wij daarom niet struikelen over de namen uit het verleden, maar de daad van het heden omarmen. Want wie het Schaap draagt, heeft het Woord niet alleen gevonden, maar is het geworden.